با شروع سال 1400، قیمت هر پاکت سیمان به بیشتر از 50 هزارتویمان رسیده بود؛ اما بعضی تدابیر شامل و ثبات کلی بازار باعث شد که این قیمت به 36000 تومان رسیده و در همین محدود باقی بماند. با شروع تابستان 1400 و شروع قطعی برق، کارخانه‌های سیمان مجبور شدند که برق مصرفی خود را تا 90 درصد کاهش دهند. از طرف دیگر قیمت سیمان فله نیز تا 20 درصد افزایش پیدا کرد. همه این‌ها در کنار هم باعث افزایش قیمت سیمان شد و امروز در مرداد 1400 شاهد رسیدن قیمت هر پاکت سیمان به بالای 70 هزار تومان رسیده‌ایم؛ اما چه چیزهایی باعث این افزایش قیمت شد و این موضوع چه تاثیری بر روی قیمت مسکن خواهد گذاشت؟

دلایل افزایش قیمت سیمان

عده زیادی از کارشناسان معتقدند که قطعی مداوم و تقریبا بدون برنامه برق در ماه‌های اخیر علت اصلی افزایش قیمت سیمان بوده است. قطعی برق باعث شده است که کارخانه‌ها چند ساعت در طول روز بیکار باشند و حتی در بعضی موارد دستگاه‌های آن‌ها آسیب‌های جدی ببینند. مسائلی که درنهایت منجر به کاهش تولید و عرضه سیمان به بازار شد. از طرف دیگر فصل بهار و تابستان در کشور ما از پرکارترین فصل‌های ساخت‌وساز هستند و این بدان معناست که در حال حاضر تقاضا برای خرید سیمان در بالاترین حد خود قرار دارد. کاهش تولید و افزایش تقاضا مسئله‌ای است که تعادل بازار را بر هم زد و درنهایت باعث افزایش قیمت سیمان شد.

اما این همه ماجرا نیست. به‌طورکلی در هر بازار عدم تعادل عرضه و تقاضا باعث تغییرات شدید قیمت و اغلب افزایش آن خواهد شد؛ اما مسئله‌ اینجاست که در چنین بازاری دلالان و سودجویان فرصت جولان پیدا می‌کنند و در این آتش داغ هیزم می‌ریزند. اتفاقی که اکنون برای بازار سیمان نیز رخ داده است. شکل‌گیری بازار سیاه و رقابت برای دسترسی به سیمان به هر قیمتی و فروش آن با قیمت بالاتر باعث شده است که قیمت این کالا تنها ظرف چند هفته بیشتر از دو برابر افزایش پیدا کند و اکنون زمزمه‌هایی برای افزایش قیمت آن به بیشتر از 100 هزار تومان برای هر پاکت نیز به گوش برسد.

آیا عرضه سیمان در بازار بورس راهکاری برای حل مشکل است؟

صحبت‌های ضدونقیض درباره این مسئله زیاد است. عده‌ای از کارشناسان تصور می‌کنند که ورود سیمان به بازار بورس مانعی برای شکل‌گیری واسطه‌گری‌هاست و می‌تواند اثرات خوبی بر روی قیمت سیمان بگذارد. این دسته از کارشناسان که دلالی و بازار سیاه و البته امتناع کارخانه‌ها از عرضه سیمان را دلیل اصلی افزایش قیمت سیمان می‌دانند، می‌گویند که این موضوع باعث می‌شود که کارخانه‌ها با قیمتی نزدیک‌تر به بازار کالای خود را بفروشند. درواقع آن‌ها معتقدند که مخالفان بورسی شدن بازار سیمان دلالانی هستند که به دلیل اختلاف قیمت نزدیک به 40 هزارتومانی قیمت در کارخانه و بازار سود کلانی از این بازار می‌بردند. اکنون با وارد شدن به بورس دست آن‌ها کوتاه می‌شود و نمی‌توانند از این بازار پر تقاضا صرف‌نظر کنند.

از طرف دیگر مخالفان این موضوع معتقدند که یکی از دلایل کم شدن سیمان در بازار اصلی، همین عرضه آن در بازار بورس است. آن‌ها می‌گویند که قطعی برق در تابستان و کمبود گاز در تابستان باعث کاهش تولید این محصول شده‌اند و اکنون شکل‌گیری بازاری غیر از بازار اصلی به کمبود سیمان دامن خواهد زد. این دسته از کارشناسان معتقدند اختصاص دادن بخشی از تولید به بازار بورس باعث کمبود بیشتر سیمان در بازار شده و صنایع عمرانی را بیشتر از قبل با مشکل مواجه خواهد کرد.

درهرحال به نظر می‌رسد که موافقان ورود سیمان به بازار بورس بیشتر هستند و این کالا اکنون سر از اتاق شیشه‌ای درآورده است. تعدادی از کارخانه‌ها که توانسته‌اند الزامات اولیه بورس را فراهم کنند، وارد این بازار شده و اکنون کالای خود را با قیمتی نزدیک به قیمت بازار به فروش می‌رسانند؛ اما در بازار آزاد هنوز تاثیر این مسئله دیده نشده و اکنون شاهد چند نرخی شدن سیمان در بازار هستیم. البته نباید تعطیلی‌های اخیر ناشی از شیوع بیماری کرونا را نیز در کمبود سیمان در بازار و افزایش قیمت سیمان بی‌تقصیر دانست.

نتایج افزایش قیمت سیمان

سیمان و میلگرد اصلی‌ترین مصالح ساختمان هستند که قیمت آن‌ها بر روی قیمت تمام‌شده برای ساخت هر متر از ساختمان‌ها تاثیر چشمگیری می‌گذارد. طبیعتا در بازاری که پیمانکاران مجبور هستند سیمان را با قیمت هر پاکت 70000 تومان و هر متر میلگرد را 20000 تومان خریداری کنند، قیمت مسکن نیز افزایش پیدا می‌کند و این شروع بی‌ثباتی در بازار مسکنی است که اکنون در وضعیت رکود به سر می‌برد. افزایش قیمت سیمان باعث افزایش محصولات وابسته به این صنعت نیز می‌شود. به‌عنوان‌مثال قیمت بلوک سیمانی نیز با این افزایش قیمت بیشتر خواهد شد. در حال حاضر تاثیر دو برابر شدن قیمت هر پاکت سیمان به‌تنهایی باعث افزایش 500 تومانی قیمت بلوک سیمانی شده است. این موضوعی است که درنهایت باعث افزایش قابل‌توجه هزینه‌های ساخت ساختمان و درنهایت وارد شدن ضربه‌های جدی به این صنعت خواهد شد.

عاقبت این افزایش قیمت به کجا خواهد رسید؟

اکنون که در میانه تابستان 1400 هستیم، بازار سیمان در بی‌ثبات‌ترین حالت خود قرار دارد و تداوم قطعی برق این بازار را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. فعالان بازار سیمان می‌گویند که سیمانی که اکنون در بازار عرضه می‌شود، سیمان‌های انبارشده است و کارخانه‌ها هنوز اقدام به تولید محصولات جدید نکرده‌اند. این موضوع کمبود سیمان در بازار را تشدید کرده و باعث افزایش قیمت سیمان خواهد شد. البته این افزایش قیمت شامل قیمت مصوب نیست و کارخانه‌ها همچنان مجبورند که سیمان را با نرخ مصوب به مشتریان بفروشند؛ اما واسطه‌گری و دلالی باعث می‌شود که این محصول درنهایت با قیمتی 2 تا 3 برابر قیمت کارخانه به دست مصرف‌کنندگان برسد.

اکنون مسئولان می‌گویند که برای کارخانه‌های سیمان سهمیه برق در نظر گرفته شده است تا افزایش قیمت سیمان متوقف شده و بازار به تعادل برسد. این سهمیه هنوز برای کارخانه‌های سیمان فعال نشده و دقیقا مشخص نیست که چه زمانی قرار است این طرح اجرایی شود؛ اما سوال اینجاست که آیا واسطه‌هایی که مزه لقمه چرب و نرم سیمان 70 هزارتومانی را زیر دندان خود حس کرده‌اند، اجازه کاهش قیمت این بازار و رسیدن به قیمت قبلی را می‌دهند؟