کیفیت و ماندگاری بتن‌ها از اهمیت زیادی در سازه‌های مختلف برخوردار است. از عوامل مهم در دوام این مصالح ساختمانی، طرح اختلاط بتن است و از جمله فاکتورهای تأثیرگذار در دوام سازه‌ها، میزان پایداری آن است. طرح اختلاط به عوامل مختلفی مانند شرایط منطقه‌ای و محیط، نوع کاربری سازه و مصالحی که در ساخت بتن به کار برده می‌شود، بستگی دارد. شاتکریت یا بتن پاششی یکی از پرکاربردترین مصالح در ساخت ساختمان‌ها و سازه‌ها است. دانستن طرح اختلاط بتن شاتکریت به شما کمک می‌کند تا بتوانید با تولید یک محصول بهتر، سازه باکیفیت‌تری را بسازید. در این مقاله از کلار با ما همراه باشید تا شما را با نسبت‌هایی که باید در این طرح رعایت کنید؛ آشنا کنیم.

بتن شاتکریت از چه قسمت‌هایی ساخته شده است

در ساخت بتن شاتکریت همانند بتن معمولی از آب، سیمان، سنگ‌دانه، افزودنی‌های شیمیایی و معدنی و الیاف استفاده می‌شود. این ترکیبات دارای ویژگی‌های خاصی هستند که ما در مقاله شاتکریت چیست؛ به تفصیل درباره انها صحبت کرده‌ایم. از جمله‌ی انتظاراتی که ما از بتن شاتکریت داریم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گیرش سریع بتن
• حفظ کارایی در مدت زمان مدنظر
• از نرخ برگشت کمی برای مصالح برخوردار باشد.
• برخورداری از پاشش مناسب
• زودرس بودن مقاومت فشاری

به این ترتیب مطمئن خواهیم شد که دستگاه سیمان پاش می‌تواند به خوبی این مخلوط را بر روی سطح بپاشد و ضخامت و استحکام مورد نظر ما به دست بیاید.

تعداد مهم در استاندارد طرح اختلاط بتن شاتکریت

طرح اختلاط بتن شاتکریت مطابق با آیین‌نامه EFNARC انجام می‌شود. در این طرح لازم است که نکات مهمی در نظر گرفته شوند. نکات مورد توجه برای این طرح اختلاط در جدول زیر آورده شده است.

حداکثر اندازه سنگ دانه	12.5 میلی‌متر و کم‌تر
اندازه اسلامپ بتن پاششی	بین 50 تا 90 میلی‌متر
عیار سیمان	350 تا 550 کیلوگرم در مترمکعب برای سنگ دانه با اندازه 12.5 میلی‌متر (افزایش عیار سیمان با کاهش اندازه سنگ دانه)
نسبت آب به سیمان	5.0
مقدار ذرات کوچک‌تر از 3.0 میلی‌متر	525 تا 625 کیلوگرم در مترمکعب (افزایش این مقدار با کاهش اندازه سنگ دانه)

نکات مهم در طرح اختلاط بتن شاتکریت

• نکته دیگری که در طرح اختلاط بتن شاتکریت اهمیت دارد، استفاده از مواد روان‌ساز و همچنین مواد زودگیرکننده در ساخت بتن پاششی است.
• اگر میزان دوام سازه، مورد توجه نباشد و یا بتن شاتکریت، کاربرد سازه‌ای نداشته باشد، نسبت آب به سیمان تغییر می‌کند.
• در ساخت بتن شاتکریت، مقدار اجزایی که در چسبانندگی بتن استفاده می‌شوند و همچنین میزان مناسب از مواد معدنی بسیار اهمیت دارد.

طرح اختلاط بتن شاتکریت بر اساس آیین‌نامه EFNARC

• مقدار بتن مصرفی

بتن شاتکریت، از دوام خوبی برخوردار است و برای دستیابی به میزان استحکامی که دارد باید مقدار خاصی از سیمان استفاده شود. مقدار سیمانی که برای ساخت بتن شاتکریت خشک استفاده می‌شود؛ باید بین 350 تا 450 کیلوگرم بر مترمکعب باشد و میزان سیمان موجود در بتن شاتکریت تر، بین 400 تا 500 کیلوگرم بر مترمکعب است. زمان گیرش اولیه در بتن بسیار اهمیت دارد و این زمان می‌تواند بین 1.5 تا 3.5 ساعت باشد. این زمان گیرش باعث می‌شود تا کارایی خوبی برای بتن تأمین شود. همچنین می‌توانید با مطالعه مقاله بتن چیست؛ اطلاعات بیشتری را درباره این قسمت اصلی در طرح اختلاط به دست آورید.

• اندازه سنگ دانه‌ها

در طرح اختلاط بتن شاتکریت بهتر است نسبت سنگ دانه‌هایی که اندازه آن‌ها بیشتر از 8 میلی‌متر است؛ به کل مصالح برابر با 10 درصد باشد. توصیه می‌شود از سنگ دانه‌های بیشتر از 12 میلی‌متر استفاده نشود؛ زیرا این اندازه از سنگ‌دانه می‌تواند نرخ برگشت مصالح را افزایش دهد. همچنین سنگ‌دانه‌های شکسته را باید با دقت زیادی انتخاب کرد.

• مواد افزودنی پودری

در تعیین زمان اضافه کردن مواد افزودنی باید به میزان سازگاری آن‌ها با سایر مواد درون بتن و همچنین مواد شیمیایی توجه شود. می‌توان میزان مواد افزودنی را به گونه‌ای انتخاب کرد که به جای سیمان مصرفی از آن‌ها استفاده شود. از جمله این مواد افزودنی می‌توان به میکرو سیلیس، خاکستر بادی و سرباره کوره بلند اشاره کرد.

میزان مواد افزودنی باید بر اساس مقداری که تولیدکننده توصیه کرده است، استفاده شود. توجه شود که چسب‌ها و موادی که باعث پیوند بهتر الیاف با بتن می‌شوند؛ باید دارای سازگاری با دیگر اجزای شاتکریت باشند. در طرح اختلاط بتن شاتکریت، از الیاف به منظور کاهش مصرف میلگرد استفاده می‌شود. بافت، جنس و شکل الیاف در میزان مصرف آن‌ها تأثیرگذار است.

• دمای لازم در طرح اختلاط بتن شاتکریت

دمای مخلوط بتن شاتکریت بر اساس آیین‌نامه باید در بازه‌ای بین 15 تا 25 درجه سلسیوس قرار گیرد. اگر دمای مخلوط در این بازه قرار نگیرد؛ باید میزان آب مصرفی و نحوه نگهداری سنگ‌دانه‌ها برای قرارگیری در این دما را در نظر گرفت.

• کارایی بتن

میزان کارایی بتن در طرح اختلاط بتن شاتکریت تأثیرگذار است. اگر بتن دارای آب کم‌تری باشد، چسبندگی بهتری خواهد داشت. برای این‌که نسبت آب به سیمان کم‌تر باشد و بتن قوام لازم را به دست آورد می‌توان از مواد افزودنی کاهنده یا مواد فوق کاهنده در ترکیب بتن استفاده کرد.

سخن آخر

در سازه‌های مختلف بسته به کارایی سازه و شرایط محیطی از بتن‌هایی با ساختار و دوام مختلف استفاده می‌شود. طرح اختلاط بتن از مواردی است که روی دوام و در نتیجه میزان پایداری سازه تأثیرگذار است. طرح مخلوط کردن بتن می‌تواند به ‌روش‌های مختلفی انجام شود. بسته به نوع پروژه از روش متناسب استفاده می‌شود. یکی از این طرح‌های اختلاط مربوط به بتن شاتکریت است. در طرح اختلاط بتن شاتکریت از مقادیری با استاندارهای مشخص استفاده می‌شود که ما در این مقاله سعی کردیم تا نکته‌های لازم در مورد آن‌ها و استانداردهای لازم را توضیح دهیم.